تخم شربتی، دانه‌های اعجاب انگیز برای سلامتی

26 آذر تخم شربتی، دانه‌های اعجاب انگیز برای سلامتی

تخم شربتی از دانه‌های گیاهی است که مورداستفاده قرار می‌گیرد و بسیاری از مردم تمایل به مصرف آن، به‌خصوص در شربت‌ را دارند. معمولاً در ایران از تخم شربتی و خاکشیر برای رفع عطش، به‌ ویژه در فصل تابستان، استفاده می‌شود.

شاید برایتان جالب باشد که بدانید تخم شربتی از چه گیاهی گرفته می شود و چه ترکیباتی دارد. در این مقاله سعی داریم به ‌طور مفصل برای شما شرح دهیم که خواص تخم شربتی چیست و چه فوایدی دارد. آنچه خواهید خواند به ترتیب زیر به شما ارائه می‌شود:

• تخم شربتی چیست؟
• طرز شستن تخم شربتی
• خواص تخم شربتی
• عوارض و مضرات تخم شربتی
• تفاوت تخم شربتی و دانه چیا
• انواع دستور مصرف تخم شربتی

تخم شربتی چیست؟

تخم شربتی( Basil seeds ) گیاهی خودرو، یک‌ساله و شبیه به ریحان ولی با برگ‌ها و تخم‌های ریزتر است. ساقه‌های آن مربع شکل و گلش مایل به قرمز و صورتی است.

این گیاه در اوایل بهار در کوهستان‌ها و بیابان‌ها می‌روید. تخم این گیاه سیاه شفاف است و وقتی‌که در آب ریخته شود بلافاصله حالتی خمیری و لعاب‌دار در آب ایجاد می‌کند، که بسیار لغزنده است و رنگش متمایل به رنگ خاکستری می‌شود.

لعاب این دانه‌ها پس از جذب آب، مانند فالوده می‌شود. نام‌های دیگر این گیاه: بادروج، تره خراسانی، اوقیمن، حوک، بورنگ، صریرا و بادروج است. دانه‌های ریحان، سیاه و به شکل اشک هستند.

این دانه سال‌هاست که در طب سنتی مورداستفاده قرار می‌گیرد. تخم شربتی را می‌توان برای تهیه شربت تخم شربتی، تخم شربتی و خاکشیر، انواع آبمیوه و اسموتی و ژله تخم شربتی استفاده کرد. از خواص تخم شربتی در بهبود و درمان بسیاری از امراض نباید غافل بود.

تخم شربتی بانام علمی Ocimum basilicum درواقع دانه‌های گیاه ریحان است که به علت داشتن ترکیبات لعاب‌دار به‌صورت محلول در آب (شربت) استفاده می‌شود. لعاب این دانه‌ها پس از جذب آب به‌صورت ژله‌ای درمی‌آید که می‌تواند برای رفع عطش مورداستفاده قرار گیرد. تخم شربتی به‌عنوان بذر گیاه ریحان شناخته می‌شود .

مشخص‌شده که تخم شربتی حاوی یکسری ترکیبات پلی فنولی و آنتی اکسیدانی مانند آنتوسیانین‌ها و بتاسیسترول است.

طبع تخم شربتی

طبع تخم شربتی سرد و خشک است.

طرز شستن تخم شربتی

طرز شستن تخم شربتی به این صورت است که ابتدا باید تخم شربتی را خیس کرده و بشویید. در یک ظرفی تخم شربتی و آب را مخلوط کرده و هم بزنید. 10-15 دقیقه صبر کنید تا تخم شربتی‌ها خیس بخورند.

در این حالت می‌بینید که یک ماده ژله مانندی دور تخم شربتی ایجاد شده و لعاب‌دار شده است. سپس آب آن را خالی کنید که با این کار خاشاک و چوب‌های ریز جدا می‌شوند.

تخم شربتی‌ها را در ظرف دیگری خالی کنید، می‌بینید که در ته ظرف شن‌های ریزی ته‌نشین شده است. مطمئناً نیاز است که چند بار این عمل را انجام دهید تا کاملاً تخم شربتی‌ها شسته و تمیز شوند.

خواص تخم شربتی

• خواص تخم شربتی برای پوست و مو
  مقادیر قابل‌توجه آنتی اکسیدان های موجود در تخمه شربتی، به‌ عنوان یک ضد آفتاب طبیعی، پوست را در برابر اشعه UV نور خورشید محافظت کرده و خطر آفتاب‌سوختگی را کاهش می‌دهد. همچنین از تخم شربتی می‌توان به‌ عنوان روشن‌کننده پوست، جوان‌سازی پوست، درمان اگزما و شوره سر استفاده کرد.
• خواص تخم شربتی برای بارداری
  کارشناسان می‌گویند که تخم شربتی به دلیل دارا بودن مقادیر بالای منگنز به رشد کامل استخوان‌ها و توسعه غضروف‌ها در جنین کمک می‌کند. مقادیر بالای ویتامین A موجود در تخم شربتی باعث بهبود رشد چشم‌ها، ریه‌ها، قلب و سیستم عصبی مرکزی در جنین می‌شود.
  فولات موجود در تخم شربتی خطر نقایص مادرزادی جنین در دوران بارداری را کاهش می‌دهد. آهن موجود در تخم شربتی باعث افزایش هموگلوبین خون شده و با افزایش تولید گلبول‌های قرمز خون، خطر ابتلا به کم‌خونی یا آنمی در دوران بارداری را کاهش می‌دهد.
  در طب سنتی از تخم شربتی برای افزایش شیر مادر در زنان شیرده استفاده می‌شود. باوجود همه این خواص توصیه می‌شود که زنان باردار قبل از مصرف تخم شربتی با پزشک خود مشورت کنند.

• خواص تخم شربتی برای لاغری و کاهش وزن
  اگر می خواهید بدون اینکه گرسنگی بکشید یا ورزش کنید، هم چنین بدون مصرف داروهای پُرخطر لاغرکننده و چسب های لاغری وزن کم کنید، تخم شربتی یک راه معجزه گر برای شماست. برخلاف تمامی قرص‌ها و روش‌های لاغری که به ناراحتی های معده منجر می شوند، مصرف تخم شربتی از ورم معده و دیگر ناراحتی های معده جلوگیری می‌کند.
  تخم شربتی به دلیل حالت ژلاتینی خود انسان را تا مدتها سیر نگه میدارد .تخم شربتی کالری پایینی دارد ولی سرشار از پروتئین، ویتامین و حتی اسیدهای چرب امگا 3 است، که سوخت ‌و ساز بدن را افزایش داده و به لاغری و کاهش وزن کمک می‌کند. مقادیر بالای فیبر موجود در تخم شربتی باعث کاهش اشتها شده و با جلوگیری از پرخوری به لاغری و کاهش وزن افراد کمک می‌کند.
• خواص تخم شربتی برای یبوست و اسهال
  تخم شربتی در تماس با آب یک‌لایه موسیلاژی (لعاب‌دار) ایجاد می‌کند. همین لایه موسیلاژی مقادیر بالایی فیبر دارد و با بهبود حرکات روده علاوه بر پاک‌سازی و سم‌زدایی روده‌ها به درمان یبوست، اسهال و دیسانتری (اسهال همراه با خون) کمک می‌کند.
• خواص تخم شربتی برای معده و دستگاه گوارش

مقادیر بالای فیبر موجود در دانه‌های ریحان به بهبود هضم غذا کمک کرده، زخم معده را درمان می‌کند و برای سلامت دستگاه گوارش مفید است. گفته می‌شود که روغن دانه‌های ریحان دارای خواص ضد التهابی بوده و برای درمان زخم معده نیز مفید است.

درواقع تخم شربتی در معده با جذب آب بیشتر حجیم‌شده و چون فضای بیشتری را اشغال می‌کند باعث کاهش اشتها خواهد شد. خوردن خاکشیر و تخم شربتی ناشتا، در روند لاغری تأثیرگذار است.

• خواص تخم شربتی برای سرماخوردگی و سرفه
  تخم شربتی به دلیل مقادیر بالای آنتی اکسیدان ها و فلاوئوئیدهای موجود در آن باعث تقویت سیستم ایمنی بدن شده و به پیشگیری و درمان سرماخوردگی، سرفه و آسم کمک می‌کند. در طب سنتی ایرانی سال‌هاست که از تخم شربتی برای درمان سرماخوردگی و سرفه استفاده می‌شود.
• خواص تخم شربتی برای روماتیسم، آرتروز و نقرس
  دانه‌های ریحان دارای خواص ضد درد، ضد ورم و ضدالتهابی هستند و به همین دلیل در طب آیورودا از آن‌ها برای درمان درد و ورم ناشی از روماتیسم، آرتروز و نقرس استفاده می‌شود.
• خواص تخم شربتی برای کلسترول خون و قلب
  تخم شربتی دارای خواص ضد هایپرلیپیدمی بوده و به همین دلیل باعث کاهش کلسترول بالای خون و جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی می‌شود. همچنین گفته می‌شود که روغن دانه‌های ریحان به میزان قابل‌توجهی چربی خون بالا را کاهش داده و از ابتلا به بیماری‌های قلبی، آترواسکلروزیس و حمله قلبی پیشگیری می‌کند. محققان می‌گویند که این امر عمدتاً به دلیل توانایی روغن دانه‌های ریحان در سرکوب سنتز لیپیدها در کبد است.
• خواص تخم شربتی برای دیابت و قند خون
  یک تحقیق اولیه نشان داده که تخم شربتی می‌تواند باعث کاهش قند خون بالا در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 شود.
• خواص تخم شربتی برای سلامت دهان و دندان
  تخم شربتی دارای خواص ضد میکروبی، ضد باکتریایی، ضدویروسی و ضد قارچی قوی می‌باشد به همین دلیل از ایجاد پلاک بر روی دندان‌ها پیشگیری کرده و از پوسیدگی و سوراخ شدن دندان‌ها پیشگیری می‌کند. همچنین تخم شربتی با از بین بردن میکروب‌های عامل بوی بد دهان، به رفع بوی بد دهان و خوشبو شدن آن کمک می‌کند.
• خواص تخم شربتی برای استرس و افسردگی
  گفته می‌شود که تخم شربتی دارای خواص آرام ‌بخش قوی بوده که با کاهش استرس و اضطراب به بهبود خلق ‌و خوی افراد و درمان افسردگی کمک می‌کند. همچنین منیزیم موجود در تخم شربتی با کاهش سطح کورتیزول خون به رفع خستگی و درمان بی‌خوابی کمک می‌کند.
• خواص تخم شربتی برای سرطان و تومور
  مقادیر بالای اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6 موجود در تخم شربتی برای پیشگیری و درمان سرطان و تومور مفید می‌باشد. همچنین تحقیقات نشان داده اسید لینولئیک موجود در روغن دانه‌های ریحان یا تخم شربتی خطر ابتلا به تومور را کاهش داده و شانس بقا در افراد مبتلا به تومورهای سرطانی را افزایش می‌دهد.
• خواص تخم شربتی برای عفونت مثانه و واژن
  تحقیقات نشان داده که تخم شربتی به دلیل خواص آنتی باکتریال که دارد به درمان عفونت مثانه و واژن در زنان و دختران کمک می‌کند. علاوه بر این تخم شربتی مدرر است و با افزایش ادرار باعث درمان عفونت مثانه می‌شود.
• خواص تخم شربتی برای گرمای بدن
  دانه‌های ریحان یا تخم شربتی یکی از بهترین خنک‌کننده‌های بدن می‌باشد به همین دلیل در فصل تابستان از شربت تخم شربتی برای رفع حرارت و گرمای بدن استفاده می‌شود.

عوارض و مضرات تخم شربتی

نوزادان و کودکان

مصرف تخم شربتی به‌هیچ‌عنوان برای نوزادان و کودکان توصیه نمی‌شود. چون ممکن است باعث انسداد راه گلو شده و خطر خفگی را افزایش دهد.

فشارخون

زیاده‌روی در مصرف تخم شربتی فشارخون را کاهش می‌دهد. به همین دلیل توصیه می‌شود که افراد مبتلا به فشارخون پایین تخم شربتی را استفاده نکنند.

تخم شربتی به دلیل پتاسیم و منیزیم موجود در آن به کاهش فشارخون بالا کمک می‌کند اما توصیه می‌شود افرادی که برای کاهش فشارخون بالا قرص استفاده می‌کنند، در مصرف تخم شربتی احتیاط کنند.

تفاوت تخم شربتی و دانه چیا

• دانه چیا بومی آمریکای مرکزی و مکزیک است، در حالی ‌که تخم شربتی بومی هند و منطقه مدیترانه است.
• دانه چیا معمولاً به رنگ‌های خاکستری، سیاه، سفید و گاهی قهوه‌ای دیده می‌شود درحالی‌که تخم شربتی یا دانه‌های ریحان بیشتر به رنگ سیاه هستند.
• دانه‌های چیا گرد هستند درحالی‌که تخم شربتی مانند دانه‌های کوچک برنج و اشکی شکل به نظر می‌رسند.
• دانه‌های چیا در آب تا 10 بار بیشتر از وزن خود، آب جذب می‌کنند. درحالی‌که تخم شربتی در آب یک‌لایه موسیلاژی بی‌رنگ در اطراف خود ایجاد می‌کند و بزرگ می‌شود.
• دانه چیا هیچ طعم و مزه‌ای ندارد اما تخم شربتی دارای عطر ریحان است.
• دانه‌های چیا را می‌توان خام یا خیس‌خورده مصرف کرد. اما تخم شربتی را حتماً باید خیس‌خورده استفاده کنید.

انواع دستور مصرف تخم شربتی

ماسک روشن‌کننده پوست صورت

یک قاشق چای‌خوری دانه‌های ریحان را آسیاب کنید و با یک قاشق چای‌خوری آب و یک قاشق غذاخوری آب لیموترش تازه ترکیب کنید و بر روی صورت بمالید، بگذارید 30 دقیقه بماند و سپس با آب سرد بشویید. این ماسک را دو بار در هفته استفاده کنید.

ماسک تخم شربتی برای پوست صورت

یک قاشق چای‌خوری تخم شربتی را در یک قاشق چای‌خوری روغن نارگیل خیس کنید و بگذارید یک ساعت بماند، این ماسک را بر روی پوست صورت بمالید و بگذارید 30 دقیقه بماند.

ماسک خانگی گیاهی برای اگزما

یک قاشق غذاخوری تخم شربتی را به مدت 20 دقیقه در آب خیس کنید و آن را بر روی قسمت‌های آسیب‌دیده پوست بمالید، بگذارید 30 دقیقه بماند و سپس با آب سرد بشویید.

ماسک برای جوان‌سازی سریع پوست

یک قاشق غذاخوری تخم شربتی را به یک فنجان آب گرم اضافه کنید و بگذارید 10 دقیقه بماند، سپس یک قاشق غذاخوری آب لیموترش و یک سفیده تخم‌مرغ به آن اضافه کنید و روی پوست صورت بمالید، بگذارید 30 دقیقه بماند و سپس با آب سرد خوب بشویید.

ماسک مو برای شوره سر

چند قطره روغن دانه ریحان را با دو قاشق غذاخوری روغن نارگیل مخلوط کنید، این مخلوط را کف دست ماساژ دهید تا گرم شود و سپس بر روی پوست سر بمالید، بگذارید یک‌شب بماند و روز بعد با آب گرم و شامپو بشویید.

معجون تخم شربتی برای لاغری

بهترین راه مصرف تخم شربتی برای لاغری این است که روزانه یک لیوان شربت تخم شربتی بدون شیرین‌کننده یا یک لیوان آب‌میوه حاوی تخم شربتی را قبل از هر وعده غذایی بخورید.